Letnie spotkania z owadami

OSY

Osy generalnie preferują słodkie smaki- lubią spijać nektar, spadź, rozlany sok lub przejrzały owoc leżący na ziemi. Aby wykarmić głodne i w dodatku, żądne białka larwy, osy muszą też czasami polować na inne owady. Są to z reguły muchówki, drobne błonkówki lub też mniejsze motyle. Kiedy jednak przytrafi im się okazja, chętnie zabierają się za padlinę.

Choć bardzo podoba nam się smukła talia osy, strach budzi ich gładkie żądło, którym osy mogą żądlić wielokrotnie. W miejscu ukąszenia niemal natychmiast występuje obrzęk, świąt i pieczenie. U osób uczulonych na jad może także dojść do wstrząsu anafilaktycznego, będącego bezpośrednim zagrożeniem życia.

PSZCZOŁY

Równie nieprzyjemnie może skończyć się bliskie spotkanie z pszczołą. Choć te sympatyczne i bardzo pożyteczne owady z reguły są mniej agresywne od os, mają haczykowate zakończone żądło, które po użądleniu pozostaje w ciele ofiary. Zanim uda nam się je usunąć, do naszego organizmu trafi spora ilość jadu, który wywołuje obrzęk, ból, pieczenie. U osób uczulonych na jad może także dojść do wstrząsu anafilaktycznego, będącego bezpośrednim zagrożeniem życia.

SZERSZENIE

Na to słowo wielu z nas dostaje dreszczy i ogarnia nas strach przed tym „niebezpiecznym” owadem. Choć teoretycznie uważane są groźniejsze od os, szerszenie zazwyczaj bywają mniej od nich agresywne i trudniej je sprowokować do ataku. Co ciekawe użądlenie szerszenia jest mniej niebezpieczne niż użądlenie pszczoły, która zostawia w naszym ciele żądło. Szerszenie, podobnie jak osy mają gładkie żądło, więc użądlenie przez nie polega jedynie na szybkim, ale za to precyzyjnym ukłuciu i wpuszczeniu pewnej dawki jadu. Atak szerszenia jest niestety boleśniejszy od innych użądleń z powodu większego i dłuższego żądła oraz stosunkowo dużej ilości toksycznego jadu, powodującego pieczenie, zaczerwienienie i silny obrzęk. U osób uczulonych może to wywołać wstrząs anafilaktyczny.

Choć szerszenie budzą powszechny lęk, warto pamiętać, że żywiąc się innymi owadami (zwłaszcza muchówkami) mogą pełnić pożyteczną rolę- zjadają owady uznawane przez człowieka za szkodniki (w ciągu dnia jedna kolonia jest wstanie upolować nawet pół kilograma różnych owadów). Niekiedy szerszenie zjadają również owady pożyteczne, np. pszczoły, nadgryzają dojrzałe owoce i uszkadzają młode drzewka, powodując w ten sposób szkody w leśnictwie i sadownictwie

Jak ustrzec się użądlenia przez osy, pszczoły lub szerszenie?

• Jeśli w twoim pobliżu znajduje się osa, pszczoła lub szerszeń - nie panikuj
  i zachowaj spokój. Nie zabijaj owada - podlatując do Ciebie nie zrobił przecież nic złego! Owady często podlatują do ludzi z czystej ciekawości, co jest mylnie odbierane jako atak. Zamiast nerwowo wymachiwać rękami, spokojnie poczekaj aż owad odleci. Możesz też spróbować go delikatnie odgonić, jednak nie gołymi rękami, lecz np. książką lub gazetą.
• Pamiętaj, że osy, pszczoły i szerszenie najczęściej atakują, gdy zostaną do tego zmuszone np. przyciśnięte ręką, przydepnięte stopą, sprowokowane histerycznym wymachiwaniem rękami. Jeśli chcesz uniknąć bolesnego użądlenia - zanim usiądziesz lub oprzesz się o coś upewnij się, że nie siedzi tam osa lub pszczoła. Sprawdź też czy osa nie przysiadła na Tobie np. w zgięciu kolan, na plecach czy ramieniu. Jeśli niechcący ją przyciśniesz -będzie próbowała się bronić i z pewnością dojdzie do bolesnego ukłucia.
• Pamiętaj, ze wabione słodkim zapachem i smakiem owady chętnie wchodzą do butelek, dzbanków i puszek. Bez skrępowania kosztują też pozostawionych bez osłony pokarmów, zwłaszcza ciast i owoców. Nieświadomi ich obecności narażamy się na wielkie niebezpieczeństwo ukąszenia w jamie ustnej lub gardle. Jest to nie tylko wyjątkowo bolesne, ale także niebezpieczne- postępujący obrzęk może utrudniać oddychanie, a nawet doprowadzić do uduszenia.
• Unikaj stosowania intensywnie pachnących kosmetyków, w tym mydła, balsamów i perfum o silnym kwiatowym lub owocowym zapachu. Bądź ostrożny jeśli odstraszasz komary np. olejkiem waniliowym - jego słodki zapach jest nieprzyjemny dla komarów, ale może wabić skrzydlatych amatorów słodkości.
• Nie zbliżaj się gniazd os i szerszeni. Jeśli podczas letniej wyprawy napotkasz ich gniazdo - nie zaglądaj do środka i nie próbuj go zrzucać. Spokojnie oddal się i nie prowokuj owadów do obrony. Jeśli gniazdo znajduje się w pobliżu Twojego domostwa i stwarza zagrożenie dla domowników- poproś o pomoc profesjonalną firmę, która usunie nieproszonych gości przy użyciu odpowiedniego sprzętu i środków chemicznych.

Co robić jeśli dojdzie do użądlenia?

• Miejsce ukąszenia należy obłożyć zimnym kompresem z kremem lub płynem antyhistaminowym, okładem z octu, roztworu kwasu bornego.
• Jeżeli wystąpi silny obrzęk i zaczerwienienie wskazane jest podanie leków przeciwzapalnych lub preparatów odczulających (np. wapno musujące).

Pamiętaj, że organizm ludzki może różnie zareagować na użądlenie. Najbardziej nieprzyjemne skutki może mieć ono dla osób starszych oraz dzieci. Warto też pamiętać, że zawsze może wystąpić reakcja alergiczna na użądlenie - także wtedy, gdy już wcześniej byliśmy użądleni i skończyło się to jedynie bólem. Dlatego, jeśli zauważymy symptomy typowe dla reakcji alergicznej (czyli wszelkie poważniejsze objawy niż ból i umiarkowana opuchlizna np. duszności, zaburzenia pracy serca, wzrost temperatury, dreszcze, nudności, wymioty, astma uczuleniowa), należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.

KOMARY

Spotkanie z nimi to nic miłego - potrafią nas znaleźć zawsze i wszędzie i skutecznie zepsuć wieczorne spotkanie przy grillu, wyprawę do lasu czy nad jezioro. Wabi je podwyższone stężenie dwutlenku węgla w wydychanym przez nas powietrzu oraz kwas mlekowy i inne składniki potu. Choć potocznie mówimy, że gryzą nas komary, powszechnie wiadomo, że sprawcami swędzących bąbli i zaczerwienienia są komarzyce, dla których krew jest źródłem białka niezbędnego do produkcji jaj. Samce komarów żywią się nektarem kwiatów i niechętnie zbliżają się do ludzi. Ze względu na to, że cykl rozwojowy komarów jest stosunkowo krótki (trwa ok. 10-14 dni),  w ciągu jednego sezonu letniego dochodzi nawet do kilku wylęgów. Do rozwoju i rozrodu komary potrzebują środowiska wodnego. Idealnie do tego celu sprawdzają się małe akweny, podmokłe tereny, a także ogrodowe oczka wodne, rowy melioracyjne a nawet rynny, beczki z wodą, doniczki, niewielkie zastoiska wody powstające na plandekach i foliach. Wystarczy chwila nieuwagi i na naszej skórze pojawia się swędzący bąbel, który powinien zniknąć w ciągu kilku dni od ukąszenia. Ślad po nim pozostanie o wiele dłużej jeśli zostanie rozdrapany i zainfekowany.

Właściwie można by zapytać, po co tyle jest komarów w przyrodzie?

Otóż, gdyby było ich mniej, nie miałyby szans na przetrwanie. Choć ich obecność jest dla nas wyjątkowo uciążliwa i najchętniej byśmy się ich pozbyli -warto pamiętać, że są istotnym elementem łańcucha pokarmowego- stanowią bowiem ważną pozycję w menu ryb, drapieżnych owadów wodnych (np. ważek czy chrząszczy żyjących w wodzie) oraz ptaków (jedna jaskółka potrafi połknąć tysiące komarów dziennie).

Jak się chronić przed ukąszeniami komarów?

• Komary wabione są przez wydalany przez nas dwutlenek węgla oraz składniki potu-latem należy więc szczególnie dbać o higienę ciała. Warto też wybierać luźniejsze stroje w jasnych stonowanych kolorach. Ciemne, mało przewiewne i obcisłe  ubrania absorbują więcej ciepła i zwiększają ryzyko ugryzienia przez te żądne krwi insekty.
• Aby utrudnić nieproszonym gościom dostęp do domu można zabezpieczyć okna moskitierą. Delikatne, przewiewne siatki o gęstych oczkach można też rozpościerać nad łóżeczkami lub wózkami dzieci, tak by natrętne owady nie zakłócały ich snu.
• Podczas wieczornego wietrzenia mieszkania gaś światło.
• Na parapecie lub balkonie umieść doniczki z roślinami odstraszającymi komary (mogą to być np. pelargonie lub kocimiętka).
• Na wieczorne przyjęcie w plenerze warto przygotować odstraszające komary świece lub kadzidełka albo wyposażyć się w specjalistyczne urządzenia odstraszające uciążliwe insekty ultradźwiękami.
• Bardzo skutecznym i powszechnie stosowanym sposobem uniknięcia bolesnych ukąszeń jest tez użycie specjalnych środków - repelentów w postaci kremów, maści lub aerozolu. Część z nich można stosować bezpośrednio na skórę, inne należy rozpylać wyłącznie na ubrania. Przed zaaplikowaniem środka bezpośrednio na skórę warto pamiętać o tym, że po wystawieniu na słońce może ona zareagować odczynem alergicznym
• Alternatywa dla gotowych środków odstraszających komary są naturalne olejki eteryczne. Komary skutecznie odstrasza zapach miętowy, cynamonowy, cytrynowy, waniliowy, pomarańczowy, majerankowy, eukaliptusowy, goździkowy i lawendowy.
• Aby nasz zapach był mało atrakcyjny dla krwiopijnych insektów warto do diety wprowadzić więcej witamin z grupy B (zwłaszcza B12 ) oraz czosnku i cebuli.

Chcesz ograniczyć uciążliwość komarów w ogrodzie?

• regularnie zmieniaj wodę w ogrodowym oczku wodnym,
• wpuść do działkowego jeziorka ryby tj. karaś, wzdręga, jaź, dla których komary stanowią prawdziwy przysmak ,
• zabezpiecz znajdujące się w ogrodzie pojemniki (puste, doniczki, wiadra, beczki, słoiki) przed zbieraniem się w nich wody . Pojemniki, z których korzystasz np. beczki z deszczówką szczelnie przykryj, tak by uniemożliwić komarom dostęp do wody i złożenie jaj,
• regularnie czyść rynny i drenaż, likwiduj kałuże i zastoiska wody powstające po ulewnych deszczach,
• dbaj o regularne koszenie trawi zarośli, zwłaszcza tych rosnących blisko oczek wodnych i rowów - wysokie trawy wykorzystywane są przez komary jako schronienie przez wysychaniem.

Co zrobić gdy ugryzie nas komar?

• Swędzących bąbli- pozostałości po ukąszeniach nie należy drapać. Rozcierając ranki w bardzo łatwy sposób można wywołać podrażnienia oraz infekcje skórne.
• Na uśmierzenie irytującego swędzenia i pieczenia, zalecane są wszelkie maści oraz żele łagodzące z aloesem lub zawierające dimetynden.
• Jeżeli zaś wolimy naturalne środki uśmierzające, warto użyć octu jabłkowego. Wystarczy nasączyć wacik niewielką ilością płynu i na kilka sekund przyłożyć do miejsca, w którym zostaliśmy pokąsani - zarówno ból, jak i swędzenie miną! Równie pomocna jest również cytryna - zaledwie kilka kropel sprawi, że po ukąszeniu nie zostanie ślad. Podobnie działa miętowa pasta do zębów oraz soda oczyszczona zmieszana z wodą na gęstą papkę.

MESZKI

Równie nieprzyjemny jak spotkanie z komarem może okazać się kontakt z meszkami. Podobnie jak w przypadku komarów, żądane krwi są samice. Całymi chmarami atakują ludzi i zwierzęta gospodarskie na polach łąkach i w pobliżu wody. Choć nie przenoszą chorób, ich ukłucia są bardzo bolesne i pozostawiają wyraźne ślady utrzymujące się nawet kilkanaście dni . Wiele osób jest na meszki uczulonych. Mogą u nich wystąpić duże obrzęki i wysoka gorączka. Jeśli po pogryzieniu przez meszki wystąpią objawy tj. bóle stawów, zaburzenia rytmu serca, dreszcze, podwyższona temperatura - należy się zgłosić do lekarza.

Jak unikać pogryzienia przez meszki?

• najlepiej unikać otwartych przestrzeni w okolicach wylęgu insektów;
• warto zabezpieczyć okna odpowiednio gęstymi moskitierami ;
• na spacer po łąkach zamiast japonek i krótkich spodenek lepiej wybrać się w przewiewnym stroju szczelnie zakrywającym ciało;
• można stosować repelenty w postaci kremów lub aerozolu;

 Co zrobić gdy zostaniemy ukąszeni przez meszki?

• Nie należy drapać miejsca ukąszenia
• Na miejsce po ugryzieniach stosować chłodne okłady z roztworu wody i octu lub sody oczyszczonej.
• Tuż po ukąszeniu można stosować maści, dostępne w aptekach bez recepty.
• Jeśli po pogryzieniu przez meszki wystąpią objawy tj. duże obrzęki i wysoka gorączka, bóle stawów, zaburzenia rytmu serca, dreszcze, podwyższona temperatura - należy się zgłosić do lekarza.

KLESZCZE

Naukowcy donoszą, że z roku na rok jest ich coraz więcej. W Polsce uznano za pewne występowanie 20 gatunków kleszczy . Atakują na brzegach lasów, nad rzekami i stawami, w zagajnikach z paprociami, czarnym bzem i leszczyną. Na ofiary czają się także w trawie i na niskich krzewach w miejskich parkach, na skwerach i zieleńcach. Kleszcz rozpoznaje swoje ofiary po zapachu, ciepłocie ciała oraz wydychanym dwutlenku węgla. Szuka na człowieku miejsca pokrytego cienką skórą, wilgotnego i dobrze ukrwionego. (np. pod kolanami, w pachwinach, pod ramionami, w kark oraz u nasady włosów). Kleszcze uczestniczą w przenoszeniu groźnych chorób, np. boreliozy, kleszczowego zapalenia mózgu czy babeszjozy.

Czy można zabezpieczyć się przed atakiem kleszcza?

• Jeśli wybierasz się na spacer po lesie, zamierzasz brodzić w wysokiej trawie lub będziesz przebywał w innym ,,potencjalnie zakleszczonym terenie” - zadbaj o właściwe ubranie. Koniecznie załóż pełne buty, koszulę lub bluzę z długim rękawem i nakrycie głowy.
• Użyj specjalnego środka odstraszającego kleszcze - najskuteczniejsze są te zawierające w swoim składzie permetrynę i DEET.
• Po powrocie ze spaceru dokładnie sprawdź całe ciało.

Co zrobić, gdy znajdziemy na swojej skórze kleszcza?

• Nie wpadaj w panikę - nie wszystkie ukąszenia kleszczy prowadzą do groźnych chorób!
• Nie smaruj kleszcza niczym tłustym, nie nacieraj go alkoholem ani perfumami, nie zgniataj ani nie przypalaj.
• Nie czekaj też aż kleszcz się opije i sam odpadnie -kleszcza należy usunąć jak najszybciej i w całości. Należy delikatnie złapać go pincetą przy samej skórze i powoli wykręcić. W aptekach dostępne są też specjalne urządzenia do próżniowego wyciągania kleszczy.
• Jeśli nie potrafisz usunąć kleszcza lub nie jesteś pewien, czy wyszedł w całości -lepiej udaj się do lekarza, który fachowo usunie intruza i sprawdzi miejsce po ukąszeniu pod kątem ewentualnych pozostałości po nieproszonym gościu.
• Zapamiętaj kiedy i w którym miejscu ciała ukąsił Cię kleszcz. Jeśli po kilku lub nawet kilkunastu dniach w miejscu ukąszenia pojawi się rumień lub obrzęk, wystąpią dolegliwości grypopodobne - niezwłocznie udaj się do lekarza. Objawy te, podobnie jak powracające nudności i zawroty głowy, mogą być symptomami groźnych chorób odkleszczowych..

Pamiętaj - ukąszenia kleszczy są niebezpieczne nie tylko dla ludzi, ale także dla zwierząt domowych.

Kleszcze wywołują u psów groźne choroby tj. babeszjoza i borelioza. Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś- już dziś zabezpiecz sierść swojego pupila specjalnie przygotowanymi do tego celu środkami. Krople, maści, aerozole i obroże dostępne są w sklepach zoologicznych i gabinetach weterynaryjnych.

Pomimo zastosowania środków, po każdym spacerze po potencjalnie zakleszczonym terenie dokładnie sprawdź sierść czworonoga . Pamiętaj, że kleszcz może wpić się w skórę Twojego pupila w dość nietypowym miejscu - na nosie, w uchu, przy odbycie. Jest bardzo mały i łatwo go przeoczyć w gęstej sierści,  dlatego ważne są regularne kontrole.