Dzień Bociana Białego

31 dzień maja został ogłoszony Dniem Bociana Białego przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura"  W Polsce mieszka około 40 tysięcy par bocianów, co stanowi ¼ całej bocianiej populacji.

Niestety, liczba zamieszkałych bocianich gniazd zmniejsza się z roku na rok. Przyczynami tego niepokojącego zjawiska są działania człowieka: mi.in  zabudowa i osuszanie terenu oraz chemizacja.

Oto kilka ciekawostek na temat tych sympatycznych ptaków:

Jak dużym ptakiem jest bocian biały?
Przeciętny bocian mierzy ok. 100-115 cm długości  i ok. 100-125 cm wysokości. Rozpiętość skrzydeł wynosi 155-215 cm.

Ile waży bociek?
Bocian jest stosunkowo ciężkim ptakiem- waży od 2,3 do 4,5 kg.

Jak długo żyje bocian?
Bocian żyje długo, bo ok. 25-30 lat.

Czy to prawda, że bocian żywi się żabami?
Pożywienie bociana stanowią większe owady, jaszczurki, węże, pisklęta innych ptaków, ale przede wszystkim gryzonie. Bocian rzadko poluje na żaby.

Czy samce różnią się wyglądem od samic?*
Dymorfizm płciowy u bociana  nie występuje - obie płcie są identyczne w wyglądzie,  z wyjątkiem wielkości - samce są przeciętnie większe od samic.  Dymorfizm płciowy u ptaków występuje głównie tam, gdzie jest różnica w inwestycji rodzicielskiej w wyprowadzenie piskląt. To z rodziców, które ma większy udział w wychowaniu młodych wygląda skromniej. To, które mniej inwestuje, jest bardziej ozdobne, większe. U bocianów jest pełny podział obowiązków-  oboje rodzice  opiekują się młodymi. Początkowo to bociani tata dużo więcej karmi maluchy, samiczka musi bowiem je ogrzewać. Za  równouprawnieniem w opiece nad pisklętami  idzie brak różnic w wyglądzie dorosłych osobników tego gatunku.

Czy to prawda, że każdego roku do gniazda wraca ta sama para?
Bociany bardzo mocno  związane są z gniazdem. Dopóki bociania para żyje, każde z nich  będzie wracać w to samo miejsce.

Kto przylatuje pierwszy-samiec czy samica?
Najpierw przylatują samce, bo muszą ciężej walczyć o terytorium. Samice dołączają do swoich partnerów od kilku do kilkunastu dni później.

Czy to prawda, że bociany to bardzo wierne ptaki, które łączą się w pary na całe życie? *
Niestety nie. Trwałość związków bocianów  nie ma odniesienia do partnera tylko do miejsca lęgu. Bocianowi samica  jest w zasadzie obojętna. W jednej z publikacji opisana jest ciekawa sytuacja, w której bocian zajął gniazdo i  przyjął przybyła do niego samicę z całą powitalną ceremonią. Po trzech dniach okazało się, że do gniazda powróciła prawdziwa ,,Pani Bocianowa”. Panie stoczyły ciężki bój o gniazdo, któremu z  brzegu pobliskiej stodoły  spokojnie przyglądał się Pan Bocian. Prawowita Pani Bocianowa wygrała starcie i  przepędziła uzurpatorkę. Wtedy to podleciał samiec  i powitał ją z taką samą ceremonią jak trzy dni wcześniej witał poprzednią samiczkę. U bocianów nie widać więzi między partnerami. Jest natomiast silna więź z gniazdem, bo liczba miejsc lęgowych jest bardzo  ograniczona.

Skąd wzięło się przekonanie, że bociany przynoszą szczęście?
Bocian był zwiastunem wiosny, a jego gniazdo na budynku symbolem szczęścia i obfitości plonów dla gospodarstwa. Sprzyjało temu powiedzenie “Gdzie bocian na gnieździe siedzi, tam piorun nie uderzy". Jego mądrość kojarzono z postawą stania na jednej nodze, co przypominało medytację. Przyjął się także przesąd, ze zabicie tego ptaka potrafi ściągnąć nieszczęście na osobę, która tego dokonała. Szeroko rozpowszechnione w Europie jest przekonanie, że bociany przynoszą dzieci. Ptaki te przylatują mniej więcej dziewięć miesięcy po przesileniu- najkrótszej nocy, która w czasach pogańskich prawdopodobnie była poświęcona bogom płodności.
W starożytnej Grecji bocian był poświęcony bogini Herze opiekującej się karmiącymi matkami. W Chinach natomiast jest symbolem synowskiej miłości, gdyż uważa się tam, że bociany zajmują się nie tylko swoim potomstwem, ale i niedołężnymi rodzicami. Antyczni Rzymianie utożsamiali bociana z opiekunką macierzyństwa i małżeństw, Junoną. Jako symbol szczęścia domowego i miłości dzieci do rodziców ustanowiono tam prawo zobowiązujące do utrzymywania swoich rodzicieli, nazwane lex ciconia, prawem bocianim.

Z jakimi zagrożeniami borykają się nasze bociany?
Największym problemem bocianów białych gniazdujących w Polsce jest zmniejszanie się areałów  żerowisk -  rozległych łąk, zwłaszcza tych podmokłych. Największe szkody żerowiskom przynoszą: 

• Osuszanie terenów podmokłych
• Regulacja rzek i drobnych cieków wodnych
• Zaniechanie użytkowania łąk
• Przekształcanie łąk w pola orne
• Zalesianie użytków zielonych
• Intensyfikacja rolnictwa
• Zabieranie terenów pod zabudowę
• Likwidacja tzw. nieużytków
• Zaśmiecanie

Czy bocian biały podlega ochronie? **
Bocian biały podlega w Polsce ochronie ścisłej, na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody i Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. W świetle tych dokumentów zabrania się zabijania, chwytania, umyślnego płoszenia i niepokojenia ptaków, przechowywania ich jaj i wydmuszek, niszczenia gniazd, siedlisk i ostoi. Jednak w określonych okolicznościach zakazy te mogą zostać uchylone. Tak dzieje się w przypadku bocianów rannych bądź osłabionych, które wolno chwytać „w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczenia do ośrodków rehabilitacji zwierząt oraz przetrzymywania w tych ośrodkach na czas odzyskania zdolności samodzielnego życia i przywrócenia ich do środowiska przyrodniczego”. Dłuższe przetrzymywanie bociana bez odpowiedniego zezwolenia jest zabronione. W razie wątpliwości w kwestiach dotyczących przetrzymywania gatunków chronionych można uzyskać informacje w regionalnej dyrekcji ochrony środowiska (u regionalnego konserwatora przyrody).

Czym karmić bociana **?
W przypadku konieczności czasowej opieki nad rannym bocianem bardzo ważne jest właściwe jego karmienie. Należy pamiętać, że jest on zwierzęciem tylko i wyłącznie mięsożernym. Nie wolno karmić go makaronem, chlebem, ziemniakami itp., gdyż są dla niego szkodliwe. Bocianowi należy podawać na przykład: małe nieczyszczone ryby, całe myszy, ugotowane na twardo i zgniecione ze skorupką jajko, podroby wraz z drobnymi kośćmi i chrząstkami.  W razie wątpliwości najlepiej zasięgnąć opinii weterynarza. Bocian, podczas odżywiania się, tworzy wypluwki, czyli owalne zlepki niestrawionych  części pokarmu, takich jak sierść, łuski, chitynowe fragmenty owadów, pióra, kości, skorupki. Jest to proces fizjologiczny występujący również u ptaków drapieżnych i sów, niezbędny ptakowi do prawidłowego funkcjonowania. Dlatego nie wolno karmić bociana zbyt „oczyszczonym” pożywieniem, musi ono zawierać elementy, z których ptak utworzy wypluwkę. Dorosły bocian powinien otrzymywać ok. 1 kg pożywienia dziennie i mieć stały dostęp do wody.

Źródło:

* http://klubciconia.ptaki.info.pl
** http://www.bociany.pl

• « poprz.
• nast. »